आफू जनप्रतिनिधि भएर आउँदै गर्दादेखि हालसम्म चौरीदेउराली गाउँपालिकामा के कस्ता बिकास निर्माणका कामहरु भए ? र जनता माझ गरेका प्रतिबद्धताहरु कति पुरा गर्न सकियो ? भनेर यस सिरुपाते खबर डटकमका संचालक एबं प्रधान सम्पादक राजन प्रसाद दाहालले काभ्रे जिल्लाको चौरी देउराली गाउँपालिकाका अध्यक्ष दिनानाथ गौतमसंग गरिएको कुराकानि ।
तपाईँ जनप्रतिनिधि हुँदै गर्दा जनतामाझ गर्नुभएको घोषणा कति पुरा गर्नुभयो ?
हामीले घोषणा गरिसकेका सब्बै कुराहरु पुरा गरिसकेका छाँै । हामीले घोषणा पत्रमा प्रतिबद्धता गरेका झन्दै ७०–८०% कुराहरु पुरा भइसकेका छन् । केही बाकीँ छन् भने केही पुुरा हुने क्रममा नै छन् । अहिले हामीले जसरी निर्वाचनको ५ वर्षे अवधी पार गर्दै छाँै, यो अवधी भित्र हामीले जनताप्रति गरेका वाचाहरु र हाम्रा योजनाहरुमध्ये कति पुरा भए कति निरन्तरतामा छन् । केही अन्तिम चरणमा छन् , केही आधी भएका छन् भने केही चौथाइ भएका होलान् तर एउटा पनि घोषणापत्रमा भएका प्रतिबद्धताहरु छोडेका छैनौ ।
तपाईले भन्नुभयो ७०–८० प्रतिशत मात्रै घोषणामा भएका कुराहरु पुरा गरिसक्यौ, अबकोे २ महिनामा बाकीँ रहेका ३०–२० प्रतिशत कामहरु पुरा हुन्छन् ?
२ महिनामा सम्पूर्ण पुरा होला त गर्न नसकिएला तर एउटा कुरा के हो भने फेरी आउने जननिर्वाचित प्रतिनिधिहरु आँउदा खेरी त्यसैलाई लिएर जाने कार्यक्रमहरु मात्रै छन् । थप नयाँ गर्नूपर्ने छैनन् ।
स्थायी तहका जनप्रतिनिधीहरुले स्थनीय तहका विभिन्न कार्यक्रमहरु आउँदा खेरी चाहीँ कार्यकर्ता लक्षित बनाए भन्ने आरोप छन् नि, तपाई यसका के भन्नु हुन्छ ?
कतिपय ठाँउमा त्यो भयो पनि होला तर हाम्रो गाँउपालिकामा त्यो कहि कतै भएको छैन । हामीले सबै कार्यकर्ता लक्षित नभएर जनता लक्षित कार्यक्रम बनाएका छौँ ।
चौरी देउराली गाउँपालिका कृषि र पशुपालन क्षेत्रको लागि महत्वपूर्ण मानिन्छ , यस क्षेत्रको विकासको लागि तपाईले आफ्नो कार्यकाल भित्र हालसम्म के के गर्नुभयो ?
यो गाउँपालिका कृषिको क्षेत्रमा महत्वपूर्ण नै छ । हामीले कृषि क्षेत्रमा तेस्रो वर्षबाट शुरु ग¥यौ किनभने हामीले निर्वाचन जितेको पहिलो वर्ष गाउँपालिको प्राथमिकता र जल्दाबल्दा विषयहरु के के हुन् भनेर हे¥यौ र त्यहीे वर्ष प्रत्येक घर घर सम्म यातायात पु¥याउनुपर्छ भनेर त्यस तर्फ लाग्यौ । दोस्रो वर्ष खानेपानी हाम्रो मुख्य समस्या भएकाले एक घर एक धारो भनेर अभियान चलायौँ र त्यो अभियान पुरा हुने क्रममा छन् । अनि तेस्रो वर्ष आइसकेपछि हामीले कृषि हाम्रो प्राथमिकता हो र त्यो सँगसँगै हामीले शिक्षा, स्वास्थ्य लगायतका अन्य क्षेत्रहरु पनि समेटेका छौ तर कृषिकै क्षेत्रमा के के ग¥यौ भन्नुपर्दा सबैभन्दा पहिले हामीले हाम्रो भुगोल अनुसार कृषिलाई यान्त्रिकरण ग¥यौ । त्यसअनुसार हामीले हामीसँग चल्न सक्ने मेसिनहरु हामीले अनुदानमा बाडेका छौ । हामी बर्षैनि ५०% अनुदान दिएर बाँड्छौ । सम्पूर्ण ठाँउमा अहिले मेशिनहरु प्रयोग हुन्छन् जस्तै हाते ट्याक्टरहरु । त्यसपछाडी हामीले बिउ बिजनमा अनुदान दिने कार्यक्रम शुरु ग¥यौ ।त्यसै गरी हामीले बिउ उत्पादनमा आत्म निर्भर बन्नुपर्दछ भनेर उत्पादन क्षेत्रहरु निर्माण गरेका छाँै । हामीले यो वर्ष बिउ उत्पादन गरी पूर्ति पनि गरिसकेका छाँै । बिशेष गरी गँहु र धानको बिउ उत्पादन गर्छौ । हामीले कृषि केन्द्रका व्यक्तीहरुले नै लिइदिन्छन् बिउहरु र त्यहाँबाट हामी बिउहरु वितरण गछौँ । किसानहरु पनि असाध्यै खुसी भएका छन् । त्यसै गरी यो वर्ष हामीले धानका बिउहरु उत्पादन गरेका छौँ र त्यो पनि वितरण गर्छाँै । हामी विशेष गरी नेपालको भुगोलमा लाग्ने बिउहरु कुन कुन हुन भनेर हामी सल्लाह सुझाव लिन्छौ र हाम्रो भुगोलमा कुन बिउ उत्पादन हुन्छ भनेर त्यस अनुसारका बिउहरु उत्पादन गरिरहेका छौँ । माछा मासुमा हामी पूर्ण रुपमा आत्मनिर्भर छौँ । पशुपालनमा पनि हामीले विशेष गरी व्यवसायिक उत्पादन गर्नुपर्छ भनेर व्यवसायीहरुलाई हामीले समर्थन र सहयोग गर्छाँै । जस्तै ः बाख्रा, भैसीका फर्महरु, तरकारी पकेछ क्षेत्रहरु, बेमौसमी तरकारीहरु । साथै आवश्यक पर्दा हामी कृषि प्राविधिकहरु प्रत्येक किसानको खेतबारीमा निरिक्षण गर्न बोलाउछौ । कृषि क्षेत्रमा हामी यी कार्यक्रमहरु गरेका छाँै ।
तपाईको यस चौरी देउराली गाउँपालिकाभित्र आर्थिक, भौतिक पूर्वाधार साथै सामाजिक विकासको क्षेत्रमा तपाई आएपछि के के प्रगतीहरु गर्नुभयो , विकासको पाटोमा के के परिवर्तनहरु आए ।
हामीले आर्थिक विकासका क्षेत्रमा गरेका भनेको विशेष गरी कृषिमा हो । कृषि उत्पादनमा बढाउनुपर्दछ भनेर हामीले किसानहरुलाई हाम्रो जिल्ला सदरमुकाम धुलिखेलमा पाउने मुल्यभन्दा १० रुपैँया सस्तोमा दिन्छौ र साथै अनुदान दिन्छौ । त्यसले गर्दा किसानहरुको जीवनस्तर उठेको छ । आर्थिक विकास, उन्नती कति भयो भने हामीले डाटाबेस त निर्माण गरेका छैनौ । तर पनि हामीले व्यसायिक ढङ्गले उत्पादन गर्नेहरुलाई गाउँपालिकाले आफ्नो ठाउँबाट सर्पाेट, सहयोग र अनुदान कुराहरु गरिराखेका छौ । त्यसले गर्दा किसानहरु निकै लाभान्वित भइरहेका छन् । स्वास्थ्यको क्षेत्रमा पनि हामीले महत्वपूर्ण कार्यहरु गरिराखेका छौ । त्यसअन्र्तगत हामीले पहिलो १५ सैयाका अस्पताल निर्माण ग¥यौ , त्यसअनुसार भौतिक साधनहरु , बिल्डिङहरु पनि निर्माण गरिसकेका छौ । पछिल्लो सालको कोभिडले जुन अक्रान्त मच्चायो, त्यसबेलामा कोभिडका बिरामीहरु हामीले हाम्रो गाउँपालिकाबाट बाहिर पठाएनौ । यही राखेर उपचार ग¥यौ । झन्डै ३५२ जति हामीले भर्ना गरेर, त्यससँग सम्बन्धीत दक्ष जनशक्ति हामीले राख्यौ । उहाँहरुको २४ घण्टै निगरानीमा हामीले उपचार ग¥यौँ । नेपाल सरकारले प्रदान गर्ने अथवा जनताले पाउनुपर्ने औषधीहरु हामीले वितरण गरिराखेका छौ । साथै थप हाम्रो गाउँपालिकाले खपत गर्न सक्ने औषधीहरु के के हुन् , त्यसमा पनि हामीले हाम्रो अनुदान राखेर वितरण गरेका छाँै ।
अध्यक्ष ज्यू, हिजोको चौरी देउराली र आज तपाईहरु जस्ता जनप्रतिनिधिहरु आइसके पछाडी के के कस्ता परिवर्तनहरु भएका छन् ? तपाईले हिजो यो अवस्था थियो आज यि यस्ता कुराहरु गरेँ भन्ने कुरा बताईदिनुहोस् न ।
अब , यो चाहीँ मलाई भन्दा पनि यहाँको जनसमुदाय, उपभोक्ताहरुलाई सोध्दा राम्रो उत्तर आउथ्यो होला । हाम्रो विकास को पूर्वाधारमा सबैभन्दा पहिलो आउने यातायात भन्ने हामीले बुझ्यौँ । त्यसपछाडी हाामीले प्रत्येक टोलमा पहिलो वर्षनै बाटोको ट्रयाक खोल्यौ ।प्रत्येक घरमा एउटा बाटो पुग्नुपर्छ भन्ने हाम्रो योजना थियो । हामीले बस्तीहरु एकिकृत गर्न सक्यौ भने सहज हुन्छ भन्ने सोच्यौँ । तर त्यो एकिकृत गर्न सकेनौँ । एकिकृत गर्न सकेका भए राज्य, सञ्चार, शिक्षा, स्वास्थ्य, बती लगायतका सबै वस्तुहरु समान ढङ्गले प्रदान गर्न सकिनथ्यो । हाम्रो भौगोलिक अवस्था नै त्यस्तै पहाडी जमिन, टुक्रे उत्पादन प्रणाली, खण्डीकृत जमिन जस्ता कारणले त्यो गर्न सकेनौँ । अहिले चाहीँ हाम्रो बाटो पुगेको नै छ , सबैतिर चल्छ । मान्छेहरु चाहान्छन् भने हाम्रो घर घरमा बाटो पु¥याउने लक्ष्य छ । यातायातको क्षेत्र यि कामहरु ग¥यौँ । शिक्षाका क्षेत्रमा भन्नुहुन्छ भने हामीले अत्याधुनिक खालका विद्यालयहरु सबै ठाउँमा बनाइसक्यौँ । हामीले रोजगारमूलक शिक्षा तथा व्यवसायिक मूलक शिक्षा प्रदान गर्ने वाचा निर्वाचनको क्रममा भनेका थियौ । त्यसका लागि प्राविधिक भाषा विद्यालय र व्यवसायिक विद्यालयहरु निर्माण गरिसकेका छौँ । हामीले २ वटा विद्यालयहरुमा कृषि र १ वटा भेटनरी र १ वटामा आइ.टि. गरी ४ वटा विद्यालय सञ्चालन गरेका छौ । साथै अहिले यसलाई बढाएर नर्सिङसम्म लाने लक्ष्य छ । हामीकहाँ १ वटा क्याम्पस छ, जहाँ विज्ञान विषय सञ्चालन गरेकाछाँै । हामीले प्राविधिक र विज्ञान तर्फ पढ्ने विद्यार्थीहरुलाई ५० % अनुदान हालिदिएकाछौँ । यस हिसाबले हेर्दा हामीले शैक्षिक क्षेत्रमा पनि राम्रै कार्यहरु गरेका छौ । भौतिक पूर्वाधारहरुको आवश्यक छैन अब । शैक्षिक गुणस्तर निर्माण गर्ने तर्फ पनि हामीले सोचिरहेकाछौँ । गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्ने विषयमा हामीले शुरुवात गरेकाछौँ । अहिले आधुनिक प्रविधिको निमित्त कक्षाहरु सञ्चालन गर्न हामी तालिमहरु प्रदान गरिरहेका छाँै । परम्परागत तरिका जुन घोकेर पढ्ने अथवा व्याख्यान विधिलाई भन्दा पनि आधुनिक खालका र डिजिटल खालका कक्षाहरु हामीले शुरु गरेका छौ र विस्तार हुदै छन् । साथै विद्यार्थी केन्द्रित शिक्षण विधि बनाएका छाँै । त्यसअनुसार हामीले शिक्षकहरुलाई समय समयमा तालिमहरु प्रदान गर्छाैँ । नयाँ प्रविधिहरु शिक्षामा जे आउँछन् , जुन उपयोगी हुन्छ त्यसलाई हामी अवलम्बन गर्छौँ ।
विकासको महत्वपूर्ण पाटोको रुपमा पर्यटनलाई लिइन्छ , तपाईको स्थानिय तह भित्र पर्यटकलाई आकर्षित गर्ने के कस्ता ठाँउहरु छन् ?
हामीसँग राम्रा खालका पर्यटकलाई आकर्षित गर्ने पर्यटनका ठाउँहरु छन् । मात्रै कुरा के हो भने काभ्रे जिल्लाको सन्दर्भमा हामी अलि पिछडिएको वा विकत क्षेत्र भनेर पहिले देखि नै चिनिदै आइयो त्यसकारणले पर्यटन क्षेत्रमा हामीले सुधार गरेका छौँ । राष्ट्रिय गौरवको आयोजना अन्तर्गत तेस्रो सुनकोशी बन्दै छ , यहाँ बाट हामीले शुरु गरेका छौँ । यहाँबाट नै हामीले पर्यटन पदमार्ग जुन ३० किलोमिटर पर्दछ , हामीले त्यसको ट्रयाक खोलीसकेका छौ । त्यसबाट हाम्रो गाउँपालिकाभित्र रहेका ऐतिहासिक, साँस्कृतिक खालका सम्पदाहरु सबै जोड्दै ठाउँ ठाउँमा होमस्टे निर्माण गर्ने अनि माथिल्लो क्षेत्रमा सुन्दर खालका हिमश्रृङ्खलाहरु देखिन्छन् त्यसलाई देखाउने साथै त्यसलाई हेर्दै हेर्दै ऐतिहासिक मठमन्दिरहरु र धरोहरुहरु हुदैँ काभ्रेको दोभानटारबाट शुरु गरेर डाँडै डाँडा हुदै शैलुङसम्म पु¥याउने हाम्रो खाका छ । त्यसको लागि ट्रयाक खोलिसकेर अहिले काम हुदैछ । त्योभन्दा थप पर्यटकिय सम्बन्धमा हामीले अरु केही देखिएको छैन । तेस्रो सुनकोशी बन्यो भने हाम्रो एउटा पाटो खुल्छ । मान्छेहरु हिड्ने, गाडीबाट आउने भन्ने हाम्रो सम्भावना छ । त्यो सम्भावना अनुसार धेरै परिचालन गर्न सकिएको छैन शुरुवात मात्रै भएको छ अहिले ।
भुकम्पबाट क्षती बेहोरिएका चौरी देउराली जनताहरुले नयाँ घर पाए या छैनन् हाम्रो मिडिया मार्फत बताईदिनुस् न ।
समग्रमा हेर्दा एकाध मान्छेहरु छुटेका छन् । हामीले अहिले एउटा योजना बनायौ र हामीले भुकम्पले जहाँ भत्केको हो त्यहाँ निर्माण गर्न पाँउछ अन्य पाइदैन भन्ने निर्णय गरेका थियौ त्यसअर्थमा हाम्रा गाउँपालिकामा घरहरु चाहीँ छपछप्ती बनेका छन् र बाक्लै छन् । र प्राय सबैले प्राप्त गरिसकेका छन् । करिब करिब हामी पूनःनिर्माणताको घोषणाको चरणमा पुगिसकेका छौ ।
. बितेका ४ वर्षमा आफुले गरेका कार्यप्रति कतिका खुसी हुनुहुन्छ ?
म सन्तुष्ट त छु नै खुसी पनि छु । किनभने मैले गाउँपालिकाभरिको मुहार हिजो हामी आउनुभन्दा अहिलेका अवस्थामा हेर्दा खेरी आउने मान्छेहरु हिजो पहिले आएका मान्छेहरु र फेरी अहिलेका आएका मान्छेहरुले फरक देख्छन् । म पुर्ण रुपमा सन्तुष्ट भएको छैन । म आफु जति गर्न सक्थे त्यती गर्न सकिएन भन्ने लागेको छ । जति हुनुपथ्र्यो त्यती पनि भएन त्यसका पछाडी के कारण हो भन्दा म सँग चाही स्रोत र साधनको अभाव किनभने हामीसँग हाम्रा आन्तरिक स्रोतहरु शुन्य नै छन् । संघिय सरकार र प्रदेश सरकारबाट प्राप्त हुने अनुदान मात्रै हाम्रो स्रोत हुन् । हामीले पूँजीगत तर्फ विकास क्षेत्रतर्फ हामीले झन्दै चाहीँ २ तिहाइमा २ भाग चाहीँ सशत्र तिर जान्छ १ भागमात्र विकास निर्माणमा खर्च गर्न पाउँछौँ । त्यो हुनाले हामीले जति गर्न सक्थ्यौँ त्यती गर्न सकेनाँै यसका पछाडी स्रोत र साधनको अभाव हो ।
अब यो गाउँपालिकामा तत्काल गर्नुपर्ने कामहरुचाहीँ के गर्नूपर्ने महशुस भएको छ ?
हामीले घोषणा पत्र तयार गर्दा खेरी सबै पक्ष समेटिएका थियौ । हामीले शुरु गर्नका निम्ती केही पनि बाँकी राखेका छैनौ । सबै शुरु गरिसकेका छौ । हामीले जे जे भन्यौ ति सबै प्रतिबद्धताहरु शुरु गरिसकेका छौ ।अब आउने नयाँ जनप्रतिनिधीहरुले नयाँ निर्वाचित भएर आउँदा खेरी चाहीँ के गर्ने होला भनेर सोच्नका लागि ठाउँ छैन जस्तो लाग्छ । किनभने कतिपय हामीले शुरु गरेका हरुलाई त्यसैलाई अगाडी बढाउनुपर्दछ । नयाँ योजना गर्ने सबै क्षेत्रमा हामीले हाम्रा जनताहरुमा के प्रदान गर्न सक्छौ भन्ने कुरामा बाकीँ राखेका छैनौ । एउटै कुरा बाकीँ छ । हामीले ठुला ठुला उद्योग धन्दाहरु सञ्चालन गरेर रोजगारी सिर्जना गर्न भने सकेका छैनौ । हाम्रो समस्या कहाँँ निर हो भनेर देखेका छौ र आवहान पनि गरेका छौ । लगानीकर्ताहरु देशी विदेशी जो सुकै आउनउनीहरुको लागानीको सुनिश्चित र सुरक्षा गर्ने हामीले घोषणा गरेका छौ । लगानीकर्ताहरुसँग सम्पर्क तपाईहरुको छ भने बरु हामीकहाँ पठाइदिनुहोस् । केमा लगानी गर्नुहुन्छ यहाँको सहभागिताका हामी सुरक्षा पनि गराइदिन्छौ साथै ग्यारेन्टी, सहयोग र संरक्षण पनि गरिदिन्छौ ।
अन्त्यमा, केही कुरा भन्न चाहानुहुन्छ भने भनिदिनुस न ।
मैले तपाईको मिडिमा मार्फत के भन्छु भने चौरी देउरालीमा हामीले जे जति गरेका छौ हामीले कहि नराम्रो गरेका छाँै भने हामीलाई खबरदारी गर्नुहोस् र राम्रो गरेका कुराहरुलाई प्रचार प्रसार गरिदिनुस अनि हामीले निर्माण गरेका संरचनाहरुको संरक्षण, परिचालन, समर्थन र उपभोग गरिदिनुस भनि चौरी देउराली गाँउपालिकाका आम जनतालाई म त्यो भन्न चाहान्छु । विकास निर्माणका कार्यमा जनसहभागिता महत्वपूर्ण हुन्छ र यसमा सक्रिय सहभागिता अहिले पनि प्राप्त भइराखेको छ र आगामी दिनमा पनि यस्तै सक्रिय सहभागिता रहोस् भन्ने कामना गर्दछु ।